Sfaleriet of niet? Deel II
In mijn eerdere artikel Sfaleriet of niet? Deel I kon je lezen, dat ik vertelde over een aantal geslepen torens van ‘sfaleriet’ die ik analyseerde voor één van mijn cursisten die ook stenen verkoopt. Althans onder die naam werd het materiaal verkocht door de groothandel. Dit materiaal wordt ook op dit moment nog veel aangeboden via internet, afkomstig uit Indonesië en China.De vier torens zien er behoorlijk verschillend uit en vertonen geen van allen kenmerken van het mineraal sfaleriet. De eerste twee analyses heb ik al met jullie gedeeld, deze zijn ook als blog nog na te lezen op mijn website.
Links toren 1, midden onder toren 2, midden boven toren 3 en rechts toren 4
Sfaleriet in kwarts?
Toren nummer 3 is hoofdzakelijk wit met bruin-zwarte niet-doorlopende banden die worden aangeduid als ‘sfaleriet’. De bruin-zwarte banden hebben echter een hardheid van ongeveer 6-7 en zijn dus harder dan sfaleriet (3½ -4). Mogelijk zit hier de sfaleriet dan in kwarts, maar dat is zonder aanvullend onderzoek niet vast te stellen. Het wit in dit torentje is in ieder geval overduidelijk kwarts, daartussen fluoresceert een bestanddeel geel-wit met UVA.Uit de chemische analyse (EDX) in een lab blijkt er geen zink en/of zwavel (de bestanddelen van sfaleriet) aanwezig te zijn in het bruin-zwarte bestanddeel. Er is wel kwarts aangetoond met sporen van mangaan, de hoeveelheid mangaan was te klein om vast te kunnen stellen om welk mineraal het hier gaat (waarschijnlijk een mangaanoxide). Het is niet duidelijk geworden wat de fluorescentie veroorzaakt.
Toren 3 met ‘banden van sfaleriet’ blijkt kwarts met insluitsels van mangaan
Paarse sfaleriet?
Toren 4 bestaat uit een paars-zwart gevlekt gesteente en wordt dan ook verkocht onder de naam ‘paarse sfaleriet’ of ‘purple druzy sphalerite’. Bij onderzoek onder de microscoop zijn duidelijk paarse kubusvormige kristallen zichtbaar, waarschijnlijk fluoriet. De paarse bestanddelen fluoresceren rood onder UVA. Ook de hardheid past bij fluoriet (<5), maar zou ook bij sfaleriet passen, al ken ik geen paarse sfaleriet in kubusvorm. In de holtes zijn in ieder geval ook duidelijk kwarts kristallen herkenbaar. Hier en daar zijn kleine geel-bruine vlekjes te zien, zou dat dan de sfaleriet zijn? Of toch het zwarte bestanddeel in dit torentje? Zonder nadere analyse kon ik dat helaas niet vaststellen.
In het laboratorium zijn met behulp van een chemische analyse (EDX), aangevuld met Raman spectroscopie, naast de kwarts drie andere mineralen geïdentificeerd. De paarse kristallen zijn inderdaad fluoriet, de geel-bruine vlekjes zijn muscoviet (mica) en de zwarte massa blijkt grafiet. Ook in dit torentje dus geen enkel spoor van sfaleriet te bekennen.
Toren 4: “paarse sfaleriet” blijkt paarse fluoriet, witte kwarts, muscoviet en grafiet
Conclusie
Sfaleriet of niet? Niet dus. Helaas heb ik moeten vaststellen dat er in géén van de torentjes sfaleriet is aangetoond ondanks dat het wel onder die naam wordt verkocht. Jammer genoeg wordt nog steeds veel, en misschien wel meer en meer, materiaal aangeboden waarvan de benaming geologisch gezien onjuist is. Als een groothandel dat op die manier verkoopt verspreidt de onjuiste naam zich al snel als een olievlek onder alle verkopers en liefhebbers. Het is goed dat er steeds meer kritische verkopers zijn zoals mijn cursist, die wel graag hun stenen met de juiste gegevens willen verkopen.
Reacties