Expositie Pristine Minerals & Stapel van Stenen

Internationale Mineralenbeurs Rijswijk – 22 & 23 maart 2025

English see below

Voor de internationale mineralenbeurs in Rijswijk in maart 2025 hebben Ed van Pristine Minerals en Rolf van Stapel van Stenen een bijzondere expositie samengesteld met mineralen uit India en de pegmatieten van Afghanistan en Pakistan. Bekijk een video impressie van de tentoonstelling en lees de teksten met achtergrond informatie hieronder.

De mineralen in deze expositie laten zien hoe geologische omstandigheden bepalen welke mineralen op een bepaalde locatie gevormd worden. India staat wereldwijd bekend om de prachtige zeolieten die groeien in de holten van de oude lavalagen van de Deccan Traps. Uit de pegmatieten van Afghanistan en Pakistan komen unieke kristallen zoals aquamarijn, topaas en toermalijn.

Naast bekende soorten waren er ook minder voorkomende en unieke mineralen te bewonderen. Een must-see voor iedere mineralenliefhebber! Ben je geïnteresseerd in een mineraal dat voorbij komt? De stukken uit de expositie en meer van dit soort mineralen zijn te koop via de website van Pristine Minerals of hun Facebookpagina.

Mineralen uit India

India staat bekend om een enorme variëteit aan mineralen (maar liefst 663 geregistreerd in Mindat), waarvan vooral de secundaire mineralen uit de Deccan Traps wereldberoemd zijn. Dit uitgestrekte vulkanische gebied in het noordwesten van India bevat basaltlagen waarin holtes zijn gevormd, ideaal voor de groei van kristallen. Door de circulatie van hydrothermale vloeistoffen lossen mineralen in het vulkanisch gesteente op en deze kristalliseren later in de holtes wanneer het water afkoelt en verdampt.

De bekendste mineralen uit het Deccan Traps gebied zijn zeolieten zoals heulandiet, mesoliet, scoleciet, stilbiet en thomsoniet, vaak in combinatie met apofylliet, prehniet, okeniet, calciet en kwarts. Ook treffen we hier een aantal bijzondere mineralen aan, zoals stelleriet en powelliet. En niet te vergeten de opvallend felblauwe cavansiet en pentagoniet uit Wagholi.

Naast de Deccan Traps herbergt India ook andere bijzondere mineralen van andere locaties, zoals amethist uit Karur en de zeldzame kwarts met hematietfantomen (“Sunset quartz“) uit Telangana. Deze unieke combinaties maken India tot een van de meest fascinerende landen voor mineralenliefhebbers en verzamelaars.

Zeoliet mineralen uit de Deccan Traps, India

Zeolieten behoren tot de tectosilicaten, een groep mineralen met een driedimensionaal netwerk van silicium-, aluminium– en zuurstofatomen. Deze atomen vormen viervlakken die samen een poreuze kristalstructuur creëren, bestaande uit kanalen en kooien. In deze ruimten bevinden zich watermoleculen en uitwisselbare ionen zoals natrium, calcium en kalium. Door deze unieke structuur kunnen zeolieten vocht opnemen en afstaan, en ionen uitwisselen. Bij verhitting verdampt het aanwezige water, wat de naam verklaart: zeoliet komt van het Griekse ζέω (zéō, “koken”) en λίθος (lithos, “steen”).

Zeolieten komen voornamelijk voor in vulkanisch gesteente, waar ze zich vormen als secundaire mineralen door de omzetting van al eerder aanwezig gesteente. Meestal ontstaan ze door de afzetting van opgeloste elementen uit hydrothermale vloeistoffen.

Er zijn ongeveer vijftig natuurlijke zeolieten bekend, naast ruim tweehonderd synthetische varianten. Bekende zeolieten uit het gebied van de Deccan Traps zijn onder andere stilbiet, heulandiet, chabaziet, thomsoniet, laumontiet, mordeniet, mesoliet en scoleciet. Ze groeien vaak samen met apofylliet, calciet, cavansiet, prehniet, gyroliet, kwarts en kleimineralen.

Bronnen:

• Ottens, B. (2024). India, the secondary minerals from the Deccan Volcanic Province. München: Christian Weise Verlag.

Mineralen uit pegmatieten

Pegmatieten ontstaan in de laatste fase van de stolling van magma, wanneer een groot deel van het gesmolten gesteente al is gekristalliseerd tot bijvoorbeeld graniet. Hierdoor blijven er in het resterende magma zeldzame elementen over zoals lithium, beryllium, niobium en tantalium, die niet in de eerder gevormde mineralen in de graniet passen. Door langzame afkoeling kunnen grote kristallen ontstaan, soms tot wel 10-15 meter lang.

Pegmatiet voorkomens zijn over het algemeen klein, meestal niet langer dan een paar honderd meter en vaak veel kleiner. Pegmatiet-lichamen vertonen vaak een mineralogische zonering, waarbij de samenstelling en grootte van mineralen verandert van de buitenkant naar de kern.

De buitenste randzone is meestal fijnkorrelig (graniet) en slechts enkele centimeters dik. Hierna volgt de wandzone van enkele meters dik, waar de kristallen veel groter kunnen worden, soms tot wel 30 cm lang. Deze zone bevat vaak veel kwarts, veldspaat en mica, met soms beryl en toermalijn. In de intermediaire zone groeien de kristallen nog groter en kunnen ook zeldzame mineralen zoals beryl, spodumeen, toermalijn, columbiet, polluciet en lithiumhoudende fosfaten voorkomen. De kern van veel pegmatieten bestaat bijna volledig uit kwarts.

Mineralen uit de pegmatieten van Noord-Afghanistan

Noord-Afghanistan, met name de regio’s Nuristan, Badakhshan en Laghman, herbergt enkele van de rijkste pegmatietvelden ter wereld. Belangrijke vindplaatsen zijn Paprok, Pech Valley en Nilaw-Kulam, waar talloze edelstenen en zeldzame mineralen voorkomen.

Opvallende vondsten zijn aquamarijn, morganiet, roze en groene toermalijn (elbaïet), kunziet, topaas, fluorapatiet, polluciet, columbiet, berylloniet en spessartien. Pegmatieten in deze regio vertonen duidelijke mineralogische zonering, waarbij de binnenste zones vaak lithium houdende mineralen en fosfaten bevatten.

Paprok staat bekend om diepgekleurde toermalijn, terwijl Pech Valley grote kristallen van kunziet en morganiet levert. Nilaw-Kulam is bekend van columbiet, een belangrijke bron van niobium.

Bronnen:

• Afghanistan Geological Survey (z.d.). Minerals in Afghanistan. [online: https://nora.nerc.ac.uk/id/eprint/10924/1/RareMetals_A4.pdf]
• Bariand, P., & Poullen, J. (2017). Rare metals and minerals in Afghanistan. Mineralogical Record, 48(5), 765-784.
• Kazmi, A. H., & Snee, L. W. (2015). Pegmatites of Afghanistan: Geological setting, mineralogy, and economic potential. Arabian Journal of Geosciences, 8(9), 6251-6270.
• Weise, C. (2003). Edle Steine vom Dach der Welt: extraLapis No. 24 – Afghanistan und Pakistan. Christian Weise Verlag, München.

Mineralen uit de pegmatieten van Noord-Pakistan

De belangrijkste pegmatietafzettingen in de regio Gilgit-Baltistan bevinden zich in de Hunza-vallei, het Haramosh-gebergte en de Shigar-vallei. Deze pegmatieten dringen door in oudere metamorfe gesteenten van het Karakoram Metamorphic Complex (KMC). Geologisch gezien zijn deze pegmatieten gerelateerd aan de botsing tussen de Indiase en Euraziatische plaat en de vorming van de Himalaya. De ouderdom van deze pegmatieten varieert tussen 1 en 23 miljoen jaar. Ze worden gekenmerkt door hun rijke mineraalinhoud en zijn economisch belangrijk.

In deze regio zijn aquamarijn, morganiet, gosheniet, kleurloze tot gele topaas, groene en roze fluoriet, toermalijn, granaat en fluorapatiet gevonden, meestal in combinatie met kwarts en veldspaat. Naast de pegmatieten zelf zijn er ook alpiene spleetmineralisaties aanwezig, waarin kwarts, axiniet en epidoot kunnen voorkomen.

Bronnen:

• Agheem, H. (2015). Petrogenetic evolution of pegmatites in the Shigar Valley, Karakoram, North Pakistan. Arabian Journal of Geosciences. [Online: https://www.researchgate.net/publication/275521468_Petrogenetic_evolution_of_pegmatites_of_the_Shigar_Valley]
• Weise, C. (2003). Edle Steine vom Dach der Welt: extraLapis No. 24 – Afghanistan und Pakistan. Christian Weise Verlag, München.

Zeldzame mineralen uit de pegmatieten van Afghanistan en Pakistan

Naast de bekende edelstenen bevatten de pegmatieten van Afghanistan en Pakistan ook een scala aan zeldzame mineralen, vaak rijk aan elementen zoals tantaal, cesium, niobium, tin, lithium en fosfor.

Een belangrijk voorbeeld is columbiet, een van de meest voorkomende niobium-houdende mineralen in deze regio. Veel van de als “tantaliet” aangeduide specimens uit deze regio’s blijken na analyse overigens columbiet te zijn.

Ook zeldzame fosfaten komen voor, zoals eosphoriet, een ijzer-mangaanfosfaat dat voorkomt in de intermediaire zones van pegmatieten, vaak in combinatie met andere fosfaten.

Exhibition International Mineral Fair Rijswijk – March 22 & 23, 2025

For the International Mineral Fair in Rijswijk in March 2025, Ed from Pristine Minerals and Rolf from Stapel van Stenen have put together a special exhibition with minerals from India and from the pegmatites from Afghanistan and Pakistan. Watch a video impression of the exhibition and read the texts with background information below.

The minerals in this exhibit show how geological conditions determine which minerals are formed in a particular location. India is known worldwide for the beautiful zeolites that grow in the cavities of the ancient lava layers of the Deccan Traps. From the pegmatites of Afghanistan and Pakistan come unique crystals such as aquamarine, topaz and tourmaline.

Besides well-known species, less common and unique minerals were also on display. A must-see for every mineral lover! Are you interested in a mineral passing by? The pieces from the exhibit and more such minerals are for sale through Pristine Minerals’ website or their Facebook page.

Minerals from India

India is known for a huge variety of minerals (as many as 663 recorded in Mindat), of which the secondary minerals from the Deccan Traps are particularly world famous. This vast volcanic area in northwestern India contains layers of basalt in which cavities have formed, ideal for the growth of crystals. The circulation of hydrothermal fluids dissolves minerals in the volcanic rock and these later crystallize in the cavities as the water cools and evaporates.

The best-known minerals from the Deccan Traps area are zeolites such as heulandite, mesolite, scolecite, stilbite and thomsonite, often in combination with apophyllite, prehnite, okenite, calcite and quartz. We also find some unusual minerals here, such as stellerite and powellite. Not to mention the strikingly bright blue cavansite and pentagonite from Wagholi.

In addition to the Deccan Traps, India also hosts other unusual minerals from other locations, such as amethyst from Karur and the rare quartz with hematite phantoms (“Sunset quartz”) from Telangana. These unique combinations make India one of the most fascinating countries for mineral lovers and collectors.

Zeolite minerals from the Deccan Traps, India

Zeolites belong to the tectosilicates, a group of minerals with a three-dimensional network of silicon, aluminum and oxygen atoms. These atoms form tetrahedrons that together create a porous crystal structure consisting of channels and cages. These spaces contain water molecules and exchangeable ions such as sodium, calcium and potassium. This unique structure allows zeolites to absorb and release water and exchange ions. When heated, the water present evaporates, which explains the name: zeolite comes from the Greek ζέω (zéō, “boiling”) and λίθος (lithos, “stone”).

Zeolites are mainly found in volcanic rocks, where they form as secondary minerals by the conversion of pre-existing rocks. They usually form through the deposition of dissolved elements from hydrothermal fluids.

About fifty natural zeolites are known, in addition to over two hundred synthetic varieties. Well-known zeolites from the Deccan Traps area include stilbite, heulandite, chabazite, thomsonite, laumontite, mordenite, mesolite and scolecite. They often grow together with apophyllite, calcite, cavansite, prehnite, gyrolite, quartz and clay minerals.

Reference:

• Ottens, B. (2024). India, the secondary minerals from the Deccan Volcanic Province. München: Christian Weise Verlag.

Minerals from pegmatites

Pegmatites form in the final stage of magma solidification, when much of the molten rock has already crystallized into, for example, granite. This leaves in the remaining magma rare elements such as lithium, beryllium, niobium and tantalum, which do not fit into the previously formed minerals in the granite. Slow cooling allows large crystals to form, sometimes up to 10-15 meters long.

Pegmatite occurrences are generally small, usually no longer than a few hundred meters and often much smaller. Pegmatite bodies often exhibit mineralogical zoning, with mineral composition and crystal size changing from the outer edge to the core.

The outer border zone is usually fine-grained (granite) and only a few centimeters thick. This is followed by the wall zone several meters thick, where crystals can become much larger, sometimes up to 30 cm long. This zone often contains much quartz, feldspar and mica, with sometimes beryl and tourmaline. In the intermediate zone, the crystals grow even larger and may include rare minerals such as beryl, spodumene, tourmaline, columbite, pollucite and lithic phosphates. The core of many pegmatites consists almost entirely of quartz.

Minerals from the pegmatites of Northern Afghanistan

Northern Afghanistan, particularly the regions of Nuristan, Badakhshan and Laghman, is home to some of the richest pegmatite fields in the world. Important deposits include Paprok, Pech Valley and Nilaw-Kulam, which are home to numerous gemstones and rare minerals.

Notable finds include aquamarine, morganite, pink and green tourmaline (elbaite), kunzite, topaz, fluorapatite, pollucite, columbite, beryllonite and spessartine. Pegmatites in this region show distinct mineralogical zoning, with the inner zones often containing lithium-bearing minerals and phosphates.

Paprok is known for deep-colored tourmaline, while Pech Valley provides large crystals of kunzite and morganite. Nilaw-Kulam is known for columbite, a major source of niobium.

References:

• Afghanistan Geological Survey (n.d.). Minerals in Afghanistan. [online: https://nora.nerc.ac.uk/id/eprint/10924/1/RareMetals_A4.pdf]
• Bariand, P., & Poullen, J. (2017). Rare metals and minerals in Afghanistan. Mineralogical Record, 48(5), 765-784.
• Kazmi, A. H., & Snee, L. W. (2015). Pegmatites of Afghanistan: Geological setting, mineralogy, and economic potential. Arabian Journal of Geosciences, 8(9), 6251-6270.
• Weise, C. (2003). Edle Steine vom Dach der Welt: extraLapis No. 24 – Afghanistan und Pakistan. Christian Weise Verlag, Munich.

Minerals from the pegmatites of North Pakistan

The main pegmatite deposits in the Gilgit-Baltistan region are in the Hunza Valley, the Haramosh Mountains and the Shigar Valley. These pegmatites penetrate older metamorphic rocks of the Karakoram Metamorphic Complex (KMC). Geologically, these pegmatites are related to the collision between the Indian and Eurasian plates and the formation of the Himalayas. The age of these pegmatites varies between 1 and 23 million years. They are characterized by their rich mineral content and are economically important.

Aquamarine, morganite, goshenite, colorless to yellow topaz, green and pink fluorite, tourmaline, garnet and fluorapatite have been found in this region, mostly in combination with quartz and feldspar. In addition to the pegmatites themselves, alpine fissure mineralizations are also present, in which quartz, axinite and epidote may occur.

References:

• Agheem, H. (2015). Petrogenetic evolution of pegmatites in the Shigar Valley, Karakoram, North Pakistan. Arabian Journal of Geosciences. [Online: https://www.researchgate.net/publication/275521468_Petrogenetic_evolution_of_pegmatites_of_the_Shigar_Valley]
• Weise, C. (2003). Edle Steine vom Dach der Welt: extraLapis No. 24 – Afghanistan und Pakistan. Christian Weise Verlag, München.

Rare minerals from the pegmatites of Afghanistan and Pakistan

In addition to well-known gemstones, the pegmatites of Afghanistan and Pakistan also contain an array of rare minerals, often rich in elements such as tantalum, caesium, niobium, tin, lithium and phosphorus.

An important example is columbite, one of the most common niobium-containing minerals in this region. In fact, many of the specimens from these regions designated as “tantalite” turn out to be columbite after analysis.

Rare phosphates also occur, such as eosphorite, an iron-manganese phosphate found in the intermediate zones of pegmatites, often in combination with other phosphates.