Podcast 004 Belazeriet of niet? Deel 2

Tips voor kopers en verkopers

Stuur mij via hier een SMS bericht over deze afleving!

In deze aflevering van de Stapel van Stenen community podcast het tweede deel over ‘Belazeriet’, oftewel nep en namaak in de stenenwereld. Ik heb namelijk zoveel te vertellen over Belazeriet of niet? dat ik er twee afleveringen over gemaakt heb.

In de vorige aflevering, deel 1, vertel ik waarom ik een boek over dit onderwerp geschreven heb, heb ik uitgelegd wat Belazeriet precies inhoudt. Ook heb ik een aantal veelvoorkomende voorbeelden gegeven van door de mens gemaakte stenen, natuurlijke stenen met een bewerkt uiterlijk, en stenen waarbij sprake is van misleidende naamgeving. Luister dus vooral nog even naar deel 1 in aflevering 3. In deel 2 ga ik verder in op de gevolgen van Belazeriet voor zowel kopers als verkopers, en geef ik tips om jezelf te beschermen tegen Belazeriet. 

Aan het eind van de vorige aflevering gaf ik een aantal redenen waarom het volgens mij belangrijk is eerlijke en juiste informatie te verspreiden over de naamgeving van edelstenen en mineralen. Ik vat ze nog even kort samen. 

Naast dat het erg verwarrend is dat er vele namen in omloop zijn voor één en hetzelfde mineraal, kan het gebruik van fantasienamen soms ook daadwerkelijk voor problemen of risico’s zorgen. Ik noemde de voorbeelden van realgaar in ‘Bumblebee jaspis’ en chrysotiel in ‘Zilveroog serpentijn’. 

Een andere reden is het misleiden van kopers in het kader van marketing. Het gebruik van spannende namen en verhalen om heel normaal materiaal of zelfs laagwaardig, slecht verkoopbaar materiaal, of lookalikes voor veel geld te kunnen verkopen. Zoals bijvoorbeeld Chinese nuummiet. En tot slot het onjuist identificeren van stenen waardoor samenstelling en eigenschappen van de steen in kwestie niet overeenkomen met de beschrijvingen. Ik noemde hierbij het voorbeeld van kiwi jaspis dat helemaal geen jaspis is maar een micro graniet bestaand uit 5 verschillende mineralen. 

Belazeriet of niet?Nuances

Maar, is er bij gebruik van commerciële of fantasienamen altijd sprake van Belazeriet? Als er niet bij verteld wordt wat het daadwerkelijk is, zoals in een aantal voorbeelden die ik heb gegeven, dan wat mij betreft zeker wel. Er zijn echter ook wel wat nuances aan te brengen. 

Hoewel het voor mij vanuit mineralogisch of geologisch oogpunt bijvoorbeeld niet uitmaakt wat voor soort jaspis of agaat ik voor me heb, snap ik dat er in de handel wel behoefte is aan aparte namen voor de verschillende kleuren en structuren. Ooit is bijvoorbeeld ook de naam mosagaat bedacht voor chalcedoon met mosachtige insluitsels en dat is nu een ingeburgerde naam. Dus ik vind de introductie van nieuwe benamingen als bloemagaat of pinguïnagaat niet zo’n probleem. Maar bedenk wel dat er niet altijd een strikte grens aan te geven is tussen al die verschillende soorten en het allemaal nog steeds om varianten van chalcedoon of kwarts gaat.

Misbruik van de aanduiding ‘jaspis’ voor allerlei bonte gesteenten waarvan we niet precies weten wat het is, vind ik wel problematisch. Ik gaf al de voorbeelden van Bumblebee jaspis en kiwi jaspis. 

Net als veel bewerkingen zijn ook veel gebruikte handelsnamen inmiddels geaccepteerd door brancheorganisaties en normale praktijk in de internationale handel sinds vele jaren. Denk bijvoorbeeld aan seleniet, voor de vezelige variëteit van gips, satijnspaat. Hoewel vanuit de mineralogie de aanduiding ‘gips, variëteit satijnspaat’ strikt genomen de juiste benaming is, is deze vorm in de handel en in boekjes vooral bekend als seleniet. Een benaming die we vanuit de mineralogie in principe reserveren voor een doorzichtige variëteit van het mineraal gips. Is dit dan echt misleiding of Belazeriet? Dat vind ik niet. Moeten we het bij voorkeur satijnspaat noemen? Wat mij betreft wel, of gebruik in ieder geval beide namen. 

Bovendien maakt het ook uit met welke pet op je kijkt naar naamgeving. Er is namelijk een verschil in hoe er aangekeken wordt tegen naamgeving vanuit verschillende disciplines, zoals de mineralogie, gemmologie, esoterie of de handel. Ik geef als voorbeeld dan vaak het bekende ‘robijn in zoisiet’. Mineralogisch zou je dit eigenlijk ‘korund, var. robijn in chroom-zoisiet met pargasiet’ moeten noemen, een hele mond vol. Vanuit de petrologie, gesteentekunde, heet dit metamorfe gesteente ‘korund-pargasiet-zoisitiet’. Edelsteenkundigen en juweliers beschrijven het naast robijn in zoisiet ook wel als Anyoliet, zo staat het zelfs ook in de CIBJO-richtlijn. Anyoliet, de lokale naam uit Tanzania, die genoemd is naar het Masai-woord voor groen, wordt ook in de esoterie en in de handel gebruikt naast Tanganyika artstone. Dan is de benaming robijn in zoisiet eigenlijk helemaal niet zo gek en best heel duidelijk. En is Anyoliet dan misleidend? Nee dat denk ik niet, maar het is wel goed om te weten dat het dus robijn in zoisiet uit Tanzania is.

Ik snap helemaal dat het voor een liefhebber vaak niet duidelijk is of de gebruikte naam van een mineraal, edelsteen of gesteente nu de erkende (wetenschappelijke) naam is, een handelsmerk of iets dat verzonnen is en sommigen vinden dat ook prima. Ik heb hopelijk duidelijk kunnen maken waarom ik denk dat wel het belangrijk is om eerlijke en juiste informatie te verspreiden over de naamgeving van edelstenen en mineralen. 

Belazeriet of niet? het boek

In mijn boek heb ik daarom allerlei kennis en informatie van 40 jaar ervaring en vier jaar onderzoek gebundeld. Het boek bevat ruim 500 beschrijvingen van allerlei namen zoals hiervoor genoemd. Hierbij geef ik informatie over wat voor edelsteen, mineraal of gesteente het precies is, de wetenschappelijke naamgeving en of er eventueel sprake is van niet-natuurlijk materiaal of een bepaalde bewerking. Het is vooral bedoeld om liefhebbers te ondersteunen bij het geïnformeerd kopen of verkopen van edelstenen en mineralen. Daarnaast hoop ik dat het bijdraagt aan een meer uniforme naamgeving in het Nederlands taalgebied. 

Dan iets over de gevolgen van ‘Belazeriet’.

Voor liefhebbers van stenen zorgt de huidige markt voor een toegenomen twijfel over de echtheid van stenen. Zeker wanneer je nog onvoldoende kennis hebt van identificatie en beoordelen van echtheid van edelstenen en mineralen. Dat kan leiden tot wantrouwen richting verkopers, zeker nu er zoveel aandacht is voor nep en namaak of na een eerdere negatieve ervaring.

Voor verkopers kan het verkopen van Belazeriet, soms onbewust, op korte termijn aantrekkelijk lijken, maar de langetermijngevolgen zijn niet te onderschatten. Een teleurgestelde of ‘belazerde’ klant kan leiden tot financieel verlies en reputatieschade, wat de groei en het vertrouwen in zijn of haar bedrijf kan ondermijnen. Bovendien zien we door het blijvend aanbieden van Belazeriet een toename van de verspreiding van onjuiste informatie op de markt.

Dan moet me nog iets van het hart.

Het zal duidelijk geworden zijn dat ik als geen ander voorstander ben van eerlijke informatie over mineralen en edelstenen. Ik heb daarom ook niet voor niets het boek geschreven, geef ik er lezingen over en besteed ik er nu aandacht aan in deze podcast. Ik probeer zowel aan verkopers als kopers op allerlei manieren eerlijke informatie te verspreiden. Ik juich het toe dat dit ook via diverse sociale media kanalen en op beurzen gedaan wordt. Ik zie echter ook dat hierbij soms heftige discussies ontstaan over oplichting, heksenjacht, valse beschuldigingen, enzovoort. Dat kan niet de bedoeling zijn. Houd de nuances die ik hiervoor besprak daarbij in je achterhoofd. 

Bedenk ook voor jezelf of jij net als ik een verschil ervaart in het ‘niveau van Belazeriet’. Gaat het daadwerkelijk om volledig fake of bewerkte mineralen of lookalikes waarbij dit niet gemeld wordt? Of gaat het bijvoorbeeld om het gebruik van strikt gezien een onjuiste maar reeds lang ingeburgerde naam? Daarmee zeg ik dus niet dat we niet de juiste namen moeten gebruiken: bij voorkeur wel! Maar laten we ook begrip hebben voor de vermelding van gebruikelijke namen door verkopers omdat dit nu eenmaal al jaren dagelijkse praktijk is en bij veel liefhebbers zo bekend is. Deze namen worden immers ook nog volop op websites en in boeken gebruikt. Ik zie overigens steeds meer mooie voorbeelden van aanbieders die beide namen vermelden of uitleg geven en ook meer verkopers die hun stenen laten analyseren en vragen stellen over juiste naamgeving.

In mijn community voor verkopers werk ik ook samen met hen aan eerlijke en betrouwbare informatie in de branche die zij weer kunnen doorgeven aan hun klanten. Ik merk dat de positieve benadering en het delen van kennis en ervaring op deze manier minstens zoveel effect heeft als het wijzende vingertje dat iets Belazeriet is. Het is bovendien veel leuker.

Wanneer het eerlijke verhaal verteld wordt dan kan ieder voor zich een keuze maken wat hij of zij er mee doet. Prima om een man-made of bewerkt mineraal te kopen of verkopen als je dat mooi vindt! Als je maar weet wat het daadwerkelijk is of welke bewerking het heeft ondergaan bijvoorbeeld. Daarbij hebben zowel koper als verkoper de verplichting zich te informeren over hetgeen hij of zij koopt of verkoopt. En een juiste benaming maakt het opzoeken van de samenstelling, eigenschappen en eventuele risico’s veel eenvoudiger. 

Tot slot een paar tips om jezelf te beschermen tegen Belazeriet

Na het hele verhaal over Belazeriet vraag je je wellicht af: “Hoe weet ik zeker dat ik een echte steen koop of verkoop en met de juiste naam?” Het antwoord schuilt in een combinatie van kennis, een aantal basistechnieken en de juiste connecties. Maar de beste bescherming tegen Belazeriet is vooral om zelf goed geïnformeerd te zijn! Dus: Caveat emptor; koper, wees op je hoede.

Tip 1: weet wat je koopt of verkoopt. Leer zoveel mogelijk over die specifieke steen, waar kun je hem aan herkennen, welke eigenschappen kun je eventueel testen en zijn er bekende lookalikes waar je op kan letten. Zoek de naam op en bekijk voorbeelden in een goed boek of op een betrouwbare website. Naast de ‘onderzoeks-plicht’ van de koper heeft de verkoper ook een ‘informatieplicht’ (ook wettelijk) over wat hij of zij verkoopt. Als je dan eens iets tegenkomt waarvan je denkt dat het mogelijk Belazeriet is, ga dan met elkaar in gesprek.

Tip 2: ken de herkomst van je stenen en communiceer daar open over met je verkoper of klant. Koop je edelstenen en mineralen bij gerenommeerde verkopers met goede recensies en reputatie. Stel hen kritische vragen over waar de stenen vandaan komen en vraag eventueel hoe je kan zien dat het echt is. Hoewel er geen gestandaardiseerde keurmerken zijn voor leveranciers van edelstenen en mineralen, kan het pad van certificering toch bewandeld worden met de hulp van bijvoorbeeld een edelsteenkundige of een laboratorium, maar dat kost natuurlijk geld. Het opbouwen van een vertrouwensrelatie met je verkoper of klant is daarom minstens zo belangrijk. Het verhaal achter elke steen kan bovendien een rijke bron van informatie zijn en meerwaarde toevoegen. 

Tip 3: vertrouwen is goed, maar meten is weten. Het is goed om zelf een aantal basis testmethoden te kunnen gebruiken om de echtheid van stenen te beoordelen. Gebruik in ieder geval een loep. Een goede loep kan helpen om details en insluitsels te zien die met het blote oog moeilijk waarneembaar zijn, zoals bijv. luchtbelletjes in glas of ophoping van kleurstof in scheurtjes of naden. Leer om een aantal fysieke eigenschappen te kunnen onderzoeken zoals kristalvorm, hardheid, dichtheid, kleur, glans en eventueel een reactie op UV-licht. 

Probeer jezelf dus te verdiepen maar gebruik ook vooral je gezonde verstand en onderbuikgevoel. En ja, soms betaal je leergeld en blijkt iets achteraf toch iets anders te zijn dan waarvoor je het gekocht hebt. Met 40 jaar ervaring in het verzamelen van mineralen en de laatste jaren uitgebreid onderzoek naar benaming van stenen en nep en namaak koop ik af en toe ook nog een kat in de zak en leer ik nog elke dag bij. Ik blijf versteld staan van wat er elke dag opnieuw verzonnen wordt om stenen beter te verkopen. Dus een beetje relativeren is ook prima.

En bij twijfel: zet hulptroepen in! Volg een cursus, sluit je aan bij een (geologische) vereniging of vraag advies van een deskundige. Daarbij kan mijn boek en het aanbod van Stapel van Stenen je ook helpen, een link naar mijn website vind je in de shownotes.

Laten we samen werken aan eerlijke en betrouwbare informatie in de wereld van edelstenen en mineralen.