Groene ‘smithsoniet’ uit Indonesië blijkt garnieriet (falcondoiet) in kwarts

In 2023 verscheen er ‘nieuw’ materiaal op de markt uit Indonesië: groene korstachtige afzettingen en kristalletjes in spleten in geelbruin gesteente. Veelal verkocht onder de naam ‘smithsoniet’, maar ook als ‘garnieriet met druzy kwarts’ en ‘aragoniet in limoniet’. Er ontstond veel discussie onder kopers en verkopers over de juiste benaming, tijd dus voor een analyse. 

Na een korte eigen analyse was al snel duidelijk dat het in ieder geval niet om smithsoniet of aragoniet ging, maar waarschijnlijk om kwarts in combinatie met een onbekend groen mineraal. Om 100% zeker te zijn heb ik een stukje naar het lab gestuurd om te laten analyseren. Het groene mineraal is in het lab met behulp van EDX-analyse chemisch geïdentificeerd als falcondoiet in kwarts. Falcondoiet is een gehydrateerd magnesium-nikkel-silicaat. Maar zonder analyse van de kristalstructuur is het meer geëigend om het mineraal met een aantal vergelijkbare magnesium-nikkel mineralen samen te vatten onder de term ‘garnieriet‘. 

garnieriet met kwarts in nikkel-houdende lateriet, Zuid-Sulawesi, Indonesië. Op de foto van de achterkant is in de bruingele lateriet de serpentiniet waaruit dit gesteente verweerd is nog zichtbaar. (donatie Yannis Stoneworld)

Mineralen uit de ‘garnieriet-mix’, zoals falcondoiet, ontstaan onder andere door verwering in tropische gebieden van ultramafische (vaak olivijnhoudende) gesteenten zoals komatiiet, serpentiniet, duniet, peridotiet en ophioliet. De ‘garnieriet’-mineralen komen vaak voor in combinatie met diverse gekristalliseerde silica (chalcedoon, kwarts) als opgevulde aders en holten in het verweerde moedergesteente (lateriet). Deze nikkel-houdende lateriet wordt onder anderen gevonden in de Soroako-afzetting op Sulawesi, Indonesië. Nikkel-houdende lateriet is een belangrijk nikkelerts en wordt onder anderen gebruikt bij de productie van roestvrijstaal. 

detailopnames van de groene garnieriet met een korst van druzy kwarts / chalcedoon

Hoe moet het dan nu genoemd worden? 

Kort samengevat is de beste beschrijving van deze stenen de volgende: garnieriet met kwarts in nikkel-houdende lateriet. 

Met dank aan Pierre Maurizot, geoloog van de Geological Survey of New Caledonia, voor de duiding van de EDX-analyse en het ontstaan van deze gesteenten, zie ook zijn uitgebreide artikel.

Meer informatie over smithsoniet en hoe je mineralen die er op kunnen lijken kan onderscheiden vind je in de Belazeriet bibliotheek.